اختلال وسواس جبری با وسواس فکری یا وسواس عملی و یا هر دو مشخص می شود. اختلال وسواس جبری عبارت است از عقاید، تصاوی ذهنی، نشخوار های ذهنی، تکانه ها و افکار مزاحم و مکرر ( وسواس فکری ) و یا الگو های مکرر رفتار یا فعالیت های مزاحم ( وسواس عملی ).

این اعمال یا فعالیت های ذهنی با هدف پیشگیری یا کاهش اضطراب و  ناراحتی و یا جلوگیری از بعضی رویدادها و وضعیت های هراس آور صورت می گیرد.

در اختلال وسواس، فکری استرس‌زا، ناخوشایند و بی‌ربط دائم سراغ فرد می‌آید و فرد در نتیجه‌ رنج ناشی از این فکر و عدم توانایی در بیان این رنج، احساس نیاز می‌کند که یک رفتار خاص را دائماً تکرار کند. افکار استرس‌زا، ناخواسته و بی‌ربط که مداوم به ذهن خطور می‌نماید را «وسواس فکری» و زمانی که فرد احساس نیاز می‌کند تا یک رفتار خاص را مداوم تکرار نماید «وسواس عملی» می‌گویند.

چند درصد مردم به اختلال وسواس جبری مبتلا هستند ؟

/5 درصد از مردم 64-15 ساله ی ایرانی مبتلا به وسواس هستند . شیوع دوازده ماهه وسواس در ایالات متحده 3/1 درصد است . میانگین سن شروع بیماری وسواس حدود 20 سالگی است که، دو سوم بیماران قبل از 25 سالگی و 15 درصد بعد از 35 سالگی به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم اختلال وسواس فکری :

تاکنون فهمیدیم که اختلال وسواس دو دسته علامت دارد: علائم ناشی از وسواس فکری و علائمی به دنبال وسواس عملی. این علائم رنج آور هستند، وقت زیادی از فرد تلف می‌کنند و ممکن است کارکرد او را کم کنند .موضوع وسواس فکری در افراد بسیار متنوع است و با ترس همراه است. شایع‌ترین انواع آن به قرار زیر هستند :

• ترس از آلودگی و کثیفی
• ترس از اقدام خشن یا سوء رفتار جنسی خود
• ترس از بی نظمی و قرینه نبودن اشیا و وسایل

علائم اختلال وسواس عملی:

بیشتر مبتلایان به اختلال وسواس می‌دانند که این ترس و اضطراب آنها منطقی نیست و سعی می‌کنند آن را نادیده بگیرند و سرکوب کنند. گاهی هم برای رهایی موقت از آن، یک رفتار تکراری انجام می‌دهند. وسواس عملی همین رفتاری است که دائماً تکرار می‌شود تا اضطراب ناشی از وسواس فکری کاهش پیدا کند . بطور مثال:

• شست وسو بیش از حد 

• چک کردن مداوم

• تکرار الفاظ خاص به طور مداوم

• چیدن وسایل با نظم بیش از حد

• شمردن مکرر اجسام و اشیا

علت اختلال وسواس چیست ؟

تحقیقات بسیاری نشان داده است، وراثت یکی از عوامل مهم در بروز وسواس است. بنابراین احتمال بروز این مشکل در افرادی که سابقه وسواس در پدر، مادر یا اقوام درجه یک پدر یا مادر آنها وجود دارد بیشتر است. البته معمولا کسانی که سابقه خانوادگی وسواس دارند، زمانی دچار وسواس شدید می شوند که به دلیل مشکلات محیطی یا سبک تربیتی ناکارآمد دچار استرس باشند.

درمان اختلال وسواس جبری

موفق‌ترین درمان برای اختلال وسواس به کار بردن ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی‌ست. گاهی افسردگی یا یک بیماری دیگر علاوه بر اختلال وسواس در فرد وجود دارد و درمان آن بیماری، به کنترل وسواس بسیار کمک می‌کند. پیدا کردن درمان ایده‌آل برای هر فرد مبتلا به بیماری وسواس همیشه راحت نیست و گاهی باید چندین و چند بار به همان پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنیم و درمان‌های مختلف را بیازماییم تا به بهبودی دست پیدا کنیم. تکنیک‌های روان‌درمانی متعددی برای کمک به درمان مبتلایان به وسواس وجود دارد. مهم است در مرحله نخست، بیمار آموزش لازم را درباره ماهیت وسواس و درمان‌ها دریافت کند و حمایت لازم را از خانواده، دوستان و گروه های حمایتی بگیرد.